«Περί παιδείας και ελευθερίας ο λόγος…»

         Η γενιά μας, δυστυχώς ή ευτυχώς, ζει ίσως για πρώτη φορά μιαν ιστορική στιγμή. Πόσο έτοιμοι είμαστε, όμως, να κοιτάξουμε κατάματα την ιστορία; Έχουμε ευθυκρισία και κριτική ικανότητα για να ξεδιαλύνουμε σε ποια πλευρά της ο καθείς θα κατατάξει τον εαυτό του; Έχουμε τα απαιτούμενα εφόδια να αντιληφθούμε το πράγματι συμβαίνον; Μπορούμε να διακρίνουμε το απατηλό από το αληθινό, το λογικό από το παράλογο, το δίκαιο από το άδικο, το υπαρκτό από το ανύπαρκτο;

           Πολλοί ισχυρίζονται ότι η γενιά μας είναι ίσως η πιο μορφωμένη γενιά που πέρασε. Αυτός ο ισχυρισμός είναι απολύτως λανθασμένος.

             Είμαστε σίγουρα η πιο καταρτισμένη γενιά, είμαστε ίσως η πιο εκπαιδευμένη γενιά, είμαστε ίσως η πιο εξειδικευμένη γενιά. Σίγουρα, όμως, δεν είμαστε η πιο μορφωμένη. Για να το θέσω πιο ορθά, η γενιά μας είναι ίσως η λιγότερο πεπαιδευμένη γενιά, καθώς η πνευματική, πολιτιστική και ηθική της καλλιέργεια έχει μείνει ολοσχερώς υποανάπτυκτητη. Η παιδεία και η πνευματική μας καλλιέργεια θυσιάστηκε στο βωμό της υπερεξειδίκευσης και της τεχνοκρατικής προόδου. Και θυσιάστηκαν με έναν και μοναδικό σκοπό την υπερπαραγωγή αγαθών, υπηρεσιών, τεχνολογίας και αύξησης του μαζικού καταναλωτισμού. Τον σκοπό της, η θυσία αυτή, τον επέτυχε πλήρως.

«[...]Το κενό παιδείας και πνευματικής, πολιτιστικής και ηθικής καλλιέργειας των ανθρώπων ενεργοποιεί στην κοινωνία μία δυναμική άκριτης και ανέλεγκτης υιοθέτησης των καθεστωτικών θέσεων και πολιτικών. Τούτο έχει ως αποτέλεσμα την ενδυνάμωση κάθε εξουσιαστικού συστήματος κατά τρόπο εντυπωσιακό.[...]»

              Ωστόσο, το πιο σημαντικό όλων που επιτεύχθηκε ήταν ο υπερχειλής σκοπός όσων μεθόδευσαν και διαχειρίστηκαν αυτή την προοπτική μονοδιάστατης προόδου. Η πατρότητα του υπερχειλούς αυτού σκοπού ανήκει κατά βάση στα εξουσιαστικά συστήματα - δημοκρατικά και απολυταρχικά -. Συγκεκριμένα, θα πρέπει να καταστεί σαφές ότι εν τέλει ο επιπλέον σκοπός που πραγματώθηκε ήταν η απόσχιση του σύγχρονου ανθρώπου από το δικαίωμα πρωτογενούς σκέψης και η περιχαράκωσή του πίσω από την αγελαία υιοθέτηση και αναπαραγωγή θέσεων αγνώστου προελεύσεως και αμφιβόλου ποιότητας.

        Η παγίωση της ως άνω κατάστασης έχει ως αποτέλεσμα η ανθρωπότητα μοιραία να εγκλωβιστεί στην επάνοδο, διατήρηση, συντήρηση και γιγάντωση εξουσιαστικών συστημάτων, τα οποία, αν και περιβάλλονται τον "δημοκρατικό" μανδύα, στην πραγματικότητα κατά την βάση και την ουσιαστική δράση τους χαρακτηρίζονται από ανελευθερία και καταναγκασμό. Εργάζονται δε προς μια κατεύθυνση εξαιρετικά επισφαλή για τα δικαιώματα και τις ελευθερίες του ατόμου ως μέρος του όλου, του πολίτη ως μέρος της πολιτείας.

              Το κενό παιδείας και πνευματικής, πολιτιστικής και ηθικής καλλιέργειας των ανθρώπων ενεργοποιεί στην κοινωνία μία δυναμική άκριτης και ανέλεγκτης υιοθέτησης των καθεστωτικών θέσεων και πολιτικών. Τούτο έχει ως αποτέλεσμα την ενδυνάμωση κάθε εξουσιαστικού συστήματος κατά τρόπο εντυπωσιακό. Με την έννοια ότι η κοινωνία των πολιτών απομακρύνεται από τη κριτική σκέψη και εξ' αυτού ακινητοποιείται τεχνηέντως το αίσθημα "αντίδρασης" έναντι κάθε άδικης πράξης ή επιβολής της εξουσίας.

               Έτσι, λοιπόν, κατ' αυτόν τον τρόπο χτίζονται σωρηδόν στρατιές τυφλών και πειθήνιων οργάνων της καθεστηκυίας τάξης, παρά επιδιώκεται η σφυρηλάτηση μιας κοινωνίας των πολιτών, η οποία ελέγχει και νοηματοδοτεί την ίδια την άσκηση της εξουσίας, καθώς και τους ασκούντες αυτήν.

            Όπως και να έχει πάντως, η χώρα μας, αλλά και γενικότερα ο κόσμος, έχει εισέλθει με γοργό βηματισμό σε μια φάση ολοκληρωτικής αποδημοκρατικοποίησης, η οποία ενέχει σοβαρούς κινδύνους για την ειρήνη, την σταθερότητα, την ασφάλεια και την ελευθερία σε διεθνές επίπεδο. Τα αποτελέσματα της συντελούμενης αυτής αποδημοκρατικοποίησης σίγουρα δεν είναι ορατά σήμερα. Ωστόσο, η επενέργεια της όλης κατάστασης παρουσιάζει ήδη τα πρώτα δείγματα γραφής της σε νευραλγικούς τομείς, όπως η δικαιοσύνη, η ασφάλεια δικαίου και εν γένει η υπαρξιακή υπόσταση του ίδιου του κράτους δικαίου.

Δήμητρα Σωτ. Καραγγέλη
Ασκούμενη Δικηγόρος